Wystąpienie Senatora RP Wiktora Durlaka podczas pkt. 3. porządku obrad: ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu usprawnienia działań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji oraz Straży Granicznej na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa
Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo!
Tragiczna śmierć polskiego żołnierza ochraniającego wschodnią granicę Polski oraz sposób zatrzymania polskich żołnierzy pilnujących porządku przy granicy z Białorusią wstrząsnęły polską opinią publiczną. Takie zdarzenia nie mogą nigdy więcej się powtórzyć, a kwestie bezpieczeństwa naszego państwa i obywateli powinny znaleźć się poza sporem politycznym. Polskim żołnierzom i funkcjonariuszom, którzy zapewniają nam bezpieczeństwo, należy się bezwzględny szacunek. Ich praca i poświęcenie nie mogą być kwestionowane, bez względu na to, kto obecnie sprawuje władzę w naszym państwie. Ponadto przepisy dotyczące użycia środków przymusu bezpośredniego czy broni muszą być jasne, bo w momencie zagrożenia nasi mundurowi nie mają czasu na studiowanie kodeksów oraz interpretacje przepisów prawa.
Procedowana ustawa wprowadza rozwiązania umożliwiające udział Sił Zbrojnych w specjalnej operacji wojskowej prowadzonej w czasie pokoju na terytorium RP w celu zapewnienia bezpieczeństwa zewnętrznego państwa (a nie tylko działanie jako wsparcie dla Straży Granicznej i Policji, jak dotychczas). Ponadto określa zasady użycia przez żołnierzy środków przymusu bezpośredniego, broni oraz innego uzbrojenia w ramach operacji wojskowych prowadzonych w czasie pokoju na terytorium Polski.
Co istotne, ustawa wprowadza do kodeksu karnego kontratyp przestępstwa, czyli wyłączenie odpowiedzialności karnej za czyn popełniony w szczególnych warunkach – chodzi o potencjalne sytuacje użycia przez żołnierza broni lub środków przymusu bezpośredniego z naruszeniem zasad w celu m.in. odparcia bezpośredniego bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność tego żołnierza albo innej osoby lub przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność tego żołnierza albo innej osoby, jeżeli w każdym z tych przypadków okoliczności wymagają natychmiastowego działania.
Ustawa doprecyzowuje także zasady zatrzymania żołnierzy przez Żandarmerię Wojskową: zatrzymanie żołnierza pełniącego czynną służbę wojskową musi się odbywać z poszanowaniem godności i honoru żołnierza oraz służby wojskowej, w tym munduru żołnierza Wojska Polskiego, przy czym zatrzymanie w czasie wykonywania przez tego żołnierza czynności lub zadań służbowych musi być traktowane jako środek ostateczny, o ile nie zachodzi konieczność zatrzymania żołnierza na gorącym uczynku.
Nowelizacja umożliwia także zachowanie prawa do pełnego uposażenia oraz dodatków o charakterze stałym dla żołnierzy, którzy zostali zawieszeni w czynnościach służbowych, przeciwko którym wszczęto postępowanie karne o przestępstwo popełnione z użyciem środków przymusu bezpośredniego, broni lub innego uzbrojenia w związku z wykonywaniem zadań lub czynności służbowych.
Dodatkowo zgodnie z zaproponowanymi w ustawie rozwiązaniami żołnierze oraz funkcjonariusze Policji i Straży Granicznej objęci postępowaniem karnym dotyczącym użycia środków przymusu bezpośredniego, broni lub innego uzbrojenia w związku z wykonywaniem swoich zadań służbowych będą mogli żądać wyznaczenia obrońcy z urzędu – adwokata lub radcy prawnego – lub uzyskać sfinansowanie pomocy prawnej udzielanej im przez obrońcę z wyboru.
Procedowana ustawa wprowadza dobre rozwiązania, choć nawet najlepsze prawo nie jest w stanie przewidzieć wszystkich sytuacji, jakie mogą się zdarzyć. Bez wątpienia nienaruszalność polskiej granicy, jak i pozycja polskich żołnierzy oraz funkcjonariuszy zapewniających nam bezpieczeństwo nie powinny być przez nikogo kwestionowane. Nawet najbardziej nowoczesna zapora nie zapewni nam bezwzględnego bezpieczeństwa, dlatego tak ważna jest rola żołnierzy i funkcjonariuszy, którzy muszą mieć przekonanie, że stoi za nimi polskie państwo i naród. W momencie bezpośredniego zagrożenia, kiedy liczą się sekundy na podjęcie decyzji, nawet najlepiej wyszkoleni zawodowcy mogą popełnić błędy. Niemniej jednak polski żołnierz i funkcjonariusz nie mogą być w gorszej sytuacji niż bandyta, który próbuje nielegalnie wedrzeć się do naszego państwa.
