Posiedzenie 60. Wystąpienie Senatora Wiktora Durlaka w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad: ustawa o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie województwa

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Dane demograficzne nie pozostawiają złudzeń – jesteśmy coraz szybciej starzejącym się społeczeństwem. Pod koniec 2021 r. liczba osób w wieku powyżej 60 lat wyniosła w Polsce 9,8 miliona, czyli 25,8% całego społeczeństwa. Problemy demograficzne występują oczywiście nie tylko w Polsce, taki trend utrzymuje się w większości państw europejskich. Kształtowanie odpowiedniej polityki senioralnej staje się więc wyzwaniem naszych czasów.

Szeroko pojęta aktywizacja społeczna seniorów leży w interesie nas wszystkich. Bez wątpienia seniorzy posiadają ugruntowaną wiedzę oraz duże doświadczenie życiowe i zawodowe. Należy zatem tworzyć odpowiednie regulacje prawne, wprowadzać specjalne programy, dzięki którym ten olbrzymi potencjał będzie mógł zostać wykorzystany, z korzyścią dla państwa i całego społeczeństwa.

Warto także wspomnieć, że w opinii Światowej Organizacji Zdrowia aktywni seniorzy mają mniej odczuwalne deficyty zdrowia i większą sprawność psychofizyczną, a tym samym w mniejszym stopniu korzystają z systemu opieki zdrowotnej. Regularna aktywność osób starszych przyczynia się do opóźnienia demencji, choroby Alzheimera i wielu innych chorób o charakterze przewlekłym.

Bez wątpienia tworzenie odpowiednich regulacji prawnych umożliwiających powstawanie rad seniorów na wszystkich szczeblach samorządu jest jednym ze sposobów na aktywizację osób starszych oraz wykorzystanie ich potencjału. Jest również odpowiedzią na postulaty zgłaszane przez samych seniorów. W obecnym stanie prawnym jedynie rada gminy może utworzyć radę seniorów z własnej inicjatywy lub na wniosek zainteresowanych środowisk. Nie jest jednak w żaden sposób do tego zobowiązana. Obecnie brak też przepisów umożliwiających pokrycie przez samorząd gminny kosztów działalności rady seniorów.

Procedowana ustawa o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie województwa wprowadza przepisy, zgodnie z którymi rada gminy, rada powiatu i sejmik województwa będą zobowiązane – po spełnieniu określonych warunków – do utworzenia rady seniorów jako ciała kolegialnego o charakterze konsultacyjnym, doradczym i inicjatywnym, składającego się z przedstawicieli podmiotów działających na rzecz osób starszych, w szczególności przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz podmiotów prowadzących uniwersytety trzeciego wieku. Ponadto nowelizacja wprowadza przepisy umożliwiające finansowanie funkcjonowania rad seniorów na poszczególnych szczeblach samorządu (np. zwrot kosztów dojazdu na posiedzenie rady). Ustawa obliguje również stosowne organy do zapewnienia obsługi administracyjno-biurowej rad seniorów.

Zgodnie z założeniami ustawy rada gminy zobowiązana będzie utworzyć radę seniorów na wniosek co najmniej 50 mieszkańców, którzy ukończyli 60 lat (w gminie powyżej 20 tysięcy mieszkańców – na wniosek co najmniej 100 mieszkańców, którzy ukończyli 60 lat). Rada powiatu będzie mogła utworzyć radę seniorów z własnej inicjatywy lub na wniosek zainteresowanych środowisk, natomiast będzie zobowiązana ją utworzyć na wniosek grupy mieszkańców, którzy ukończyli 60 lat (w liczbie co najmniej 150 w powiecie do 100 tysięcy mieszkańców i co najmniej 250 w powiecie powyżej 100 tysięcy mieszkańców). Analogiczne rozwiązanie dotyczyć będzie sejmików województw. Wojewódzkie rady seniorów będą tworzone na wniosek grupy co najmniej 500 osób (w województwach do 2 milionów mieszkańców) albo co najmniej 800 mieszkańców, którzy ukończyli 60 lat (w województwach powyżej 2 milionów mieszkańców).

Warto także wspomnieć, iż zgodnie z założeniami ustawy to rada gminy, rada powiatu lub sejmik województwa, tworząc radę seniorów, będą zobligowane do nadania jej statutu, w którym określą m.in. tryb i kryteria wyboru jej członków, zasady i tryb jej działania, zasady wygaśnięcia mandatu i odwołania jej członków oraz zasady zwrotu kosztów poniesionych przez członków rady, w tym ich maksymalną wysokość podlegającą zwrotowi.

Zaproponowane w ustawie rozwiązania z pewnością przyczynią się do aktywizacji osób starszych oraz pozwolą wykorzystać potencjał seniorów. Są one również odpowiedzią na postulaty zgłaszane przez samych seniorów. Wprowadzenie tych rozwiązań będzie także doskonałym uzupełnieniem takich programów rządowych jak „Senior+” czy „Aktywni+”.